Zeka Oyuncakları
Zeka oyuncaklarını seçme konusunda nasıl zeki olunur?
Bu yazıda zeka oyuncakları alırken nasıl akıllı olunması gerektiği konusunda bilgiler verilecektir.
Teknoloji bugünün çocuklarının ikinci bir doğası gibi. Sadece anaokulu çağı kadar erken bir dönemde bilgisayarların başına oturmakla kalmıyorlar, aynı zamanda mağazalar belirli düzeylerde bilgisayar teknolojisi kullanan "akıllı” oyuncaklarla dolup taşmış durumda. Ancak, bir akıllı oyuncak ne yapar ve bir akıllı oyuncakla oynamak çocuğunuzu nasıl etkiler?
Bir oyuncağı akıllı yapan şey onun işlevsel yanıdır – ne yaptığı ve nasıl yaptığı. Akıllı bir oyuncak çocuğunuzun IQ sünü yükselterek onu daha "akıllı” yapmayacak. Ama bazı akıllı oyuncaklar, matematik ve okuma gibi akademik alanlarda eğitim veren oyunlar kullanarak çocuklarınızın daha yüksek notlar almasına yardımcı olabilir.
"Zeka” Kavramını Tanımlamak
Zeka oyuncakları akıllı oyuncaklar için oldukça belirli işlevsel bir tanıma sahibiz: (1) "açık-uçlu” oyun
önerileri sunma ya da (2) çocuğun hareketlerine çocuğun yaratıcılığını
harekete geçirecek şekilde tepkiler verme yollarıyla çocukla bağlantı
kurarak oyunu geliştirmek için teknolojiyi kullanan oyuncaklara akıllı
oyuncaklar denir.
1. Açık-uçlu oyun önerileri çocuğun oyun
senaryosunu kurmasına izin verir. Örneğin, akıllı bir oyuncak ambulans
"orada yardıma ihtiyaç var” deyip, problemin ne olduğunu, nerede
olduğunu ya da kimin yardıma ihtiyacı olduğunu dikte etmeden bir
kurtarma oyunu planı önerisinde bulunabilir. Bunun ardından çocuk, olayı
ve detayları icat ederken kendi hayal gücünü kullanmakta özgürdür.
2. Çocuğun hareketlerine tepki olarak, akıllı oyuncaklar genel olarak
üç farklı türde tepki verirler – ses, ışık ya da hareket. Bir çocuğun
yaratıcılığını harekete geçiren işte bu tepkilerdir. Örneğin, akıllı bir
oyuncak klavye sadece müzikal sesleri değil aynı zamanda hayvan sesleri
gibi öteki sesleri de üretebiliyor olabilir. Ördeğin vak vaklarının her
tuşta nasıl değiştiğini dinlemek çocuğun yaratıcılığını
canlandıracaktır.
Bizim tanımımız "akıllı” olarak adlandırılan
oyuncakların sadece küçük bir oranını kapsamaktadır. Basitçe bilgisayar
destekli "ziller ve fısıltılar” (örneğin, özel efektler) sunan ancak
açık-uçlu enteraktif bir oyun önerisi ya da yaratıcılığı canlandıran
yanıtlar vermeyen oyuncakların biz "tekno” oyuncaklar olduğunu
düşünüyoruz. Bunun bir örneği, yürüyen ve havlayan ancak çocuğun yaptığı
hiçbir şeye tepki vermeyen robotik bir köpek olabilir.
Akıllı Tercih
Akıllı bir alışveriş kararı, oyuncağı alacak çocuğu anlama ile başlar. Çocuk hali hazırda hangi tip oyuncaklarla oynuyor? Favori kitabı, TV ya da sinema karakteri ne? İlgi alanları ve favori aktiviteleri neler? Okuldaki favori dersi hangisi? Çocuk hangi alanlarda ileri ya da hangilerinde desteğe ihtiyacı var? Bu soruları yanıtlamak önemlidir böylece, akıllı oyuncağı çocuğun ihtiyaçları ve ilgileriyle eşleştirebilirsiniz.
Zeka oyuncakları geniş bir yelpazede deneyim sunar ve geniş bir konu içeriğine sahiptir. Yani, kelimenin tam anlamıyla herkes için bir şeyler vardır. Aşağıda, zeka oyuncakların konu aldığı bazı alanlara örnekler verdik:
- Müziği anlama
- Müzik eğitimi
- Matematik
- Okuma
- Yazma
- Tarih
- Coğrafya
- İnşa
Zeka oyuncakları ayrıca, aşağıda verilen örneklerdeki gibi fiziksel ve sosyal becerilerin gelişmesine de yardımcı olabilir:
- El-göz koordinasyonu
- Sözlü ve yazılı iletişim
- Sabır (sıra bekleme)
- Dinleme ve yönergeleri takip etme
Akıllı Alışveriş
Akıllı oyuncaklar genellikle pahalı olduğundan, yaptığınız yatırımın karşılığını en iyi şekilde alacağınızdan emin olmak istersiniz. Aşağıda size son kararınızı verirken bakmanız gereken özelliklerin bir listesi:
- AÇ ve KAPAT düğmeleri – İster inanın ister inanmayın, bazı üreticiler kişilerin kapatamayacakları oyuncaklar tasarladı. Onun yerine, önceden belirlenmiş bir süre boyunca etkileşime geçilmediği takdirde bu oyuncaklar kendi kendilerini kapatıyor. Burada üçlü bir sorunla karşı karşıyayız: birincisi, kontrol edilememesi, çocuğa ya da ebeveyne karşın, oyun zamanının yönetimini akıllı oyuncağa veriyor. İkinci olarak, çocuk oynamayı bıraktığında, muhtemelen başka kimse oyuncağın sesini dinlemek istemeyecektir. Üçüncü problem ise, şimdi belirttiğimiz bu ilk iki problem bu gürültülü akıllı oyuncağı tozlu bir akıllı oyuncağa dönüştürecektir çünkü kapatamayacaklarını bildiklerinden, kimse oyuncağı açmak istemeyecektir.
- Ses yüksekliği kontrolü – bence sebebi çok açık fakat sanırım bazı oyuncak üreticileri bunun farkında değil
- Kulaklık çıkışı – zorunlu değil fakat çocuğun etraftakileri dinlemek zorunda bırakmadan oyun oynamasına imkân tanıyor.
- Üreticinin oyun önerileri – şunu yazıyor olmaktan mutluluk duyuyorum ki, üreticiler artık ebeveynlerin oyuna nasıl dâhil olabileceğini söyleyen öneriler de koyuyor.
- Birçok seviyesi olan oyun – "akıllı” oyuncakların harika bir avantajı da sıklıkla çocuğun beceri düzeyini belirleyebilecek kadar akıllı olmaları ve oyunu buna uygun olarak ayarlamaları.
- Enteraktif fakat dikte edici olmayan oyun – akıllı oyuncaklar, çocuklara ne yapacaklarını söylemek yerine onları oyun oynamaya davet etmelidir.
- Tavsiye edilen yaş aralığı – bu bir rehber olması açısından önemli fakat siz kendi çocuğunuzu herkesten iyi tanırsınız ve hepimiz çocukların farklı hızlarda geliştiğini ve büyüdüğünü biliyoruz.
Zeka Oyunları
Zeka oyuncakları çocuklara farklı dersleri öğretmekte oldukça yardımcı olur fakat oyun zamanının en önemli kısmı sizinle olan iletişimidir! Akıllı oyuncağın butonlarına sıkışıp kalmayın, oyuncağı alan çocuğun bunu yapmayacağından eminim.çocuklar teknoloji konusunda o kadar yeteneklidirler ki, oyuncağın ne yapabileceğini anlamadan önce bile oynamaya hazırdırlar.
Çocuğun kutuyu açmasına ve siz kullanım kılavuzunu incelemeden oynamaya başlamasına izin verin. Başlatmak için belirli bir işlem gerektiren akıllı oyuncakların genellikle bir reset butonu da vardır. Yani, ilk denemenizde doğru şekilde yapamazsanız, tekrar başlayabilirsiniz.
Oyuncakla birlikte nasıl oynayacağınızı öğrenin – bu bağ kurma ve özgüven geliştirme için çok iyidir. Birçok sefer, çocuğunuzun oyuncağın nasıl çalıştığını sizden bile önce kavradığını göreceksiniz ve ardından o sizin öğretmeniniz olacak. Bu herhangi bir çocuğa harika hissettirecek güçlü bir dinamik. Fakat bunun ardından, oyuncağın nasıl çalıştığını anladığınızdan emin olun, böylece ileride karşılaşılabilecek herhangi bir soruda yardımcı olabilirsiniz. Kendinizden duymak isteyeceğiniz son şey "bunun nasıl çalıştığını bilmiyorum” olsun.
Oyuncağı çok iyi öğrendikten ya da (varsa) kurulum sürecini tamamladıktan sonra bile yönergeleri ulaşabileceğiniz bir yerde tutun. Bundan altı ay sonra, oyuncağın hafızası bir şekilde silinirse ve siz de tekrar nasıl kuracağınızı hatırlayamazsanız, çocuğunuz hayal kırıklığına uğrayacak.
Son bir cümle daha eklersek, oyun zamanı eğlenmek içindir. Seçtiğiniz akıllı oyuncak hem siz hem de çocuğunuz için yeni ve heyecanlı bir deneyim sunmalı çünkü bu oyuncak yeni oyun oynama yolları tanıtarak, yeni bir oyun arkadaşı rolünü üstleniyor.
Yazan: Ellen DePasquale