Eleştirel Düşünme Nasıl Geliştirilir?
Neden bazı çocukların diğer çocuklardan daha iyi bir fikirleri varmış gibi görünür? "Düşünme" ve onun türleri psikolog ve doktorların uzun yıllar dikkatini çeken bir konu olmuştur.
Bu ise bu konu hakkında bir çok araştırma ve deneyler yapılmasına neden olmuştur. Çocukların "ELEŞTİREL DÜŞÜNÜR" olmasını sağlayan nedir? Çocuğunuz hangi tür düşünürdür?
Çocuğunuzun Eleştirel Düşünür olmasını nasıl sağlayabilirsiniz?
Sorulan sorular bunlar ve bunlara bazı cevaplar bulunmuştur.
YAKINSAK DÜŞÜNME
- Iraksak düşünmede belirli bir yol kullanılır veya bir görevi yerine getirme ya da bir problemi çözmek için mantık sırası kullanılır.
- Bilgiye dayanan TEK BOYUTLU BİR YAKLAŞIMDIR ya da yalnız değerlendirici akıl yürütmedir.
- Geleneksel IQ testleri için gereken bir düşünme tipidir.
IRAKSAK DÜŞÜNME
- Diğer bir yandan ıraksak düşünmede ÖZGÜNLÜK ve YARATICILIK kullanılır.
- Düşünür bir problemin sadece bir tane çözüm yolu olduğunu ya da bir görev için tek bir yaklaşım olduğunu düşünmez ve yaratıcılık kutunun dışından düşünmektir, bakmaktır ve çok fazla çözüm önerisi ya da bir şeyi eşsiz yeni bir yolla yapmayı beraberinde getirir.
- Iraksak düşünme genellikle doğaçlama ve hızla ilişkilendirilir.
- ÇOK BOYUTLU BİR YAKLAŞIMDIR.
İyi bir düşünür nasıl olunur?
İyi bir düşünür: Iraksak Düşünme + Yakınsak Düşünme
Kendine has yaklaşımı olan insanlar ya da yaratıcı problem çözücüler her iki düşünme tipinin birleşimidir.
Eşsiz veya orijinal fikirler üretmeleri ve onları mantıksal veya ardışık bir şemada görme her iki tip düşünmenin olumlu harmanlanmasına bir örnektir.
Yakınsan düşünme geleneksel eğitim sistemleri tarafından teşvik edilir ve desteklenir.
Bununla birlikte, ıraksak düşünme genç yaştan itibaren geliştirilip desteklenmelidir.
Bir çalışmaya göre yetişkinler için ıraksak düşünme testine alınan 5 yaşındaki çocukların %98'i DAHİ kategorisinde sonuçlar almıştır.
Araştırma şöyle devam etmiştir; çocuklar büyüdükçe yine aynı teste sokulmuş ve bu oranın düştüğü ortaya çıkmıştır.
Bu da BEBEKLER VE OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARIN IRAKSAK DÜŞÜNDÜKLERİNİ gösterir ve bu düşünme göz ardı edilmemeli aksine desteklenmelidir çünkü yetişkin olduklarında hayatlarında çok işe yarayacaktır.
Bu konuda erken eğitimi aileler sağlamak, teşvik etmek zorundadır.
Anne-baba olarak çocuğunuzda ıraksak düşünmenin gelişimine nasıl destek olabilirsiniz?
En iyi yöntemlerden birisi çocuğa yap-bozlar vermektir. Sadece ıraksak düşünmeyi değil ayrıca öz saygının gelişimini de destekler.
2.Nesneler:
Çocuğunuza bir çok farklı nesne verin ve bu nesneleri kullanarak hikayeler oluşturmasını isteyin.
Örneğin; küçük kaseler, bir yastık, bir kaşık ve birkaç tane tahta blok. Bunları kullanarak bir hikaye oluştursun.
Neler bulduğunu görünce çok şaşıracaksınız!
3.Mantıklı Düşünmeyi Yapılandırın
3 yaşında çocuğunuz nesneler arasında mantıklı bir şekilde bağlantı kurmaya başlar. Yani, büyümen için yemek yemen lazım, Anne ve baban çalışmak için ofise giderler gibi şeyleri anlayacaklardır.
Parçaları birleştirerek bir sonuca varmaya bu dönemde başlar.
Ne yapmalısınız?
YANLIŞ:
Çocuk: Anne bak, yapraklar ağaçtan düşüyor.
Siz: Çünkü hava rüzgarlı
BU OLDUKÇA YANLIŞ!
Çocuğunuzun IRAKSAK DÜŞÜNMESİNİ geliştirmek için sürekli sorular sormalısınız.
DOĞRU:
Çocuk: Anne bak, yapraklar ağaçtan düşüyor.
Siz: Neden düşüyor sence, ne düşünüyorsun?
Çocuk: (Gülümser) Bilmiyorum.
Siz: Rüzgardan dolayı olduğunu mu düşünüyorsun?
Çocuk: Evet, rüzgar olmalı.
Siz: Peki neden sadece yapraklar düşüyor? Neden başka birşey düşmüyor?
- Çocukların sorularını ve merakını cesaretlendirin.
- Çocukların hayal gücü onların en iyi yeteneklerinden birisidir. Bırakın hayal gücünü çalıştırsın. Bu yaşta gerçeklik kontrolü yapmasına gerek olmadığını asla hatırınızdan çıkarmayın.
4.Mutfakta Eğlence
Mutfakta her gün yediği birşeyleri kullanarak tamamen yeni bir tarif denemesi yaparak eğlenebilirsiniz.
Bu ise günlük nesneler üzerinde nasıl deney yapılacağını ve onlara yeni bir bakış açısı kazandıracağını gösterir.
Peynirli, ketçaplı pirinç pilavı mesela?
5.Benzersiz Oyunlar
Eğlenceli bir araba oyunu da ıraksak düşünmeyi teşvik edebilir.
Çocuğunuza: "Bütün arabalar birden ekmeğe dönüşseydi sence ne olurdu?" ya da "Kaşığı kaç farklı şekilde kullanabilirsin?" gibi sorular sorabilirsiniz.
Çocuğunuza düşünmeye itecek ne gibi şeyler satın almalısınız?
2-5 yaş arasındaki çocuk için DÜŞÜNMEYİ ÖĞRETMEK daha önemlidir.
Çocuğuna alabileceğiniz şeylerin listesi şudur:
1.Alışılmışın Dışında Kitaplar: Her sayfası başka bir olaya açılan kitaplar, sesli kitaplar, su kitapları gibi.
2.Alıştırma Kağıtları: Noktaları birleştirme, labirent gibi.
3.Flaş Kartlar: Düşünmeyi geliştirmek için mükemmel bir yol!
4.Yap-Bozlar: Kalıp inşa eder ve şekilleri tanır.
O halde BIRAKIN ÇOCUĞUNUZ KEŞFETSİN